စ ာ ေ ရ း ဆ ရ ာ ရဲ ေ က် ာ္ ျမ င့္ ႏွ င့္ ေ အ ာ င္ ရ င္ ျငိ မ္ း က ဗ် ာ ဒုိ င္ ယ ာ ေ လ ာ့ ဂ္

၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လထုတ္ FACES Magazine အမွတ္ ( ၆၁) Dialogue က႑မွာ ပုံႏွိပ္ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ကၽြန္ေတာ့္ ကဗ်ာအင္တာဗ်ဴးတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ နီယုိေမာ္ဒန္ ေၾကညာစာတမ္း( ၂၀၀၇ ) မထြက္ခင္၊ အယ္လ္ပီနဲ႕နီယုိေမာ္ဒန္ပဋိပကၡေတြတရား၀င္မျဖစ္ပြားေသးခင္ကာလေတြတုန္းက ေခတ္ျပဳိင္ကဗ်ာေလာကအေပၚ ကၽြန္ေတာ့္ အျမင္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ မူရင္း အေရးအသားအတုိင္း ျပန္လည္ ေဖာ္ျပလုိက္ပါတယ္။
ကဗ်ာဆရာရဲ့ စိတ္ခံစားမႈေတြကုိ ဥေပကၡာျပဳျပီး ကဗ်ာအယူအဆ၊ နည္းပညာ၊ သီ၀ရီ အားကိုးနဲ႔ ေရးတဲ့ ကဗ်ာေတြအေပၚ ဘယ္လိုျမင္လဲလုိ႔ ေမးျမန္းလာတဲ့ ကဗ်ာညီငယ္တစ္ေယာက္ ဖတ္ဖုိ႔နဲ႔ ကၽြန္ေတာ့္ အထာကုိ သိပ္မသိေသးတဲ့ သူေတြ ဖတ္ဖုိ႔ ရည္ရြယ္ပါတယ္။

###

သညတ္တစ္လေတာ့ လူငယ္ကဗ်ာဆရာ ေအာင္ရင္ျငိမ္းနဲ႔ စကားေျပာျဖစ္တာကုိ ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။

ရဲေက်ာ္ျမင့္=     ကဗ်ာကုိ ဘယ္အရြယ္က စတင္ ခ်စ္တတ္လာတာလဲ။

ခုနစ္တန္းေက်ာင္းသားဘ၀ေလာက္က ျဖစ္မယ္ ထင္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာကဗ်ာမွာ " ေန၀င္စ ခ်ဳိးမရယ္ ကူ " ဆုိတဲ့ ကဗ်ာေလး သင္ခဲ့ရတယ္ေလ။ အမည္မသိ ေရွးစာဆုိတစ္ေယာက္ရဲ့ ရုပ္ေသးသီခ်င္းတစ္ပုဒ္ေပါ့။ အစာသြားရွာတဲ့ ခ်ဳိးဖုိ ျပန္မလာလို႔ အထီးက်န္ ျဖ်စ္ေနရွာတဲ့ ခ်ဳိးငွက္မေလးတစ္ေကာင္ အေၾကာင္း ေရးထားတဲ့ စာပုဒ္ေလးေတြ။ အေဖာ္ငတ္လို႔ ငုိေနတာလား၊ အစာငတ္လို႔ ငုိေနတာလားဆုိတဲ့ အဓိပၸာယ္ေတြနဲ႔။ အဲဒီ ကဗ်ာထဲက ရွားမီးခဲရဲရဲ ရင္ခြဲမီးကင္ခံေနရမယ့္ ခ်ဳိးဖုိ၊ လြမ္းေဆြးနာက်င္မႈနဲ႔ ေယာက္ယက္ခတ္ေနရတဲ့ ခ်ဳိးမေလးရဲ့ ေအာ္ျမည္သံ၊ အဲဒီ နိမိတ္ပုံေတြဆီက ဘာမွန္းမသိတဲ့ ခံစားမႈကုိ စာသင္ေနရင္း ကၽြန္ေတာ္ ရခဲ့တယ္။ ခ်ာတိတ္တစ္ေယာက္ရဲ့ အျမင္မွာ တျခားစကားေျပေတြဆီက ရတဲ့ အသိအလိမၼာ၊ ခံစားမႈနဲ႔ မတူဘဲ ထူးဆန္းလွပေနတဲ့ ရသခံစားမႈ။ အဲဒီ ခံစားမႈကုိ ကၽြန္ေတာ္ အရမ္း စြဲလမ္းႏွစ္သက္သြားခဲ့တယ္။ အဲဒါ " ကဗ်ာ " လို႔ ေခၚတယ္တဲ့။

ရဲေက်ာ္ျမင့္=     ကဗ်ာဆရာျဖစ္ဖုိ႔ ဘယ္လို အရာေတြက လႈံ႕ေဆာ္ေပးလိုက္တာလဲ။

ငယ္ငယ္တုန္းကေတာ့ ကဗ်ာကုိ ႏွစ္သက္ခံစားရုံ၊ သူ႔အလွကုိ တန္ဖုိးထား စြဲလမ္းရုံ၊ သူ႔ မာယာပရိယာယ္မွာ တိမ္းမူးေပ်ာ္၀င္ရုံေပါ့ဗ်ာ။ ေနာက္ေတာ့ ျမန္မာကဗ်ာဖြဲ႔နည္း စာအုပ္ အကူအညီနဲ႔ ေလးလုံးစပ္ ကဗ်ာေလးေတြ စမ္းေရးၾကည့္ရင္း၊ စာသင္ခန္း အျပင္က မဂၢဇင္းကဗ်ာေတြ ရွာဖတ္ရင္း တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ရူးသြပ္မႈ ဒီဂရီ ျမင့္လာတယ္။ ၁၉၉၀ မွာ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္၊ ေအာင္ခ်ိမ့္ စတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြရဲ့ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြနဲ႔ ရင္ခ်င္း ပက္ပင္းတုိးခဲ့တယ္။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာ ေဆာင္းပါးေတြ ဖတ္ရင္း ကဗ်ာေဗဒကုိ ပုိ စိတ္၀င္စားလာတယ္။ အထူးသျဖင့္ သာမန္လူေတြနဲ႔ ကြဲျပားျခားနားေနတဲ့ ကဗ်ာဆရာ၊ ပန္းခ်ီဆရာ၊ သီခ်င္းေရးဆရာ၊ အႏုပညာသမားေတြရဲ့ ဘ၀အျမင္၊ လူမႈတန္ဖုိးနဲ႔ ဘ၀ေနထုိင္မႈ ပုံစံေတြ။ အဲဒါေတြက ကၽြန္ေတာ့္ကုိ အရမ္း ဆြဲေဆာင္ ျဖားေယာင္းေနတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ စိတ္က အဲဒီ စက္ကြင္းထဲကုိပဲ တိမ္းညြတ္ေနတယ္။ မသိစိ္တ္ထဲမွာ ကဗ်ာဆရာဘ၀ဆုိတာကုိ စိတ္ကူးယဥ္ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့တယ္။ ကုိယ္တုိင္ ကဗ်ာဆရာဘ၀ကုိ ခံယူျပီး အႏုပညာလက္ရာေတြ ဖန္တီးခ်င္လာတယ္။ အဲဒီလို ကုိယ့္ရဲ့ Ego အလႊာဆီက ထြက္လာတဲ့ ျပင္းျပတဲ့ ဆႏၵက အဓိကေပါ့။

ကၽြန္ေတာ့္ကုိ ကဗ်ာဆရာ ျဖစ္လာေစဖုိ႔ လႈံ႔ေဆာ္ေပးခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြထဲမွာ ငယ္စဥ္ဘ၀က ၾကဳံေတြ႔ခံစားခဲ့ရတဲ့ ပုဂၢလိက ေ၀ဒနာေတြကုိ ခ်န္လွပ္ထားခဲ့လို႔ ရမယ္ မထင္ဘူး။ မိဘေတြရဲ့ အိမ္ေထာင္ေရး အရႈပ္အေထြး၊ မိသားစုထဲမွာ သီးျခားလို ျဖစ္ေနတဲ့ အထီးက်န္မႈ၊ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေတြရဲ့ သာမန္လူသားလို ဘ၀ဟန္ပန္ကုိ မႏွစ္ျမဳိ႔မႈ၊ အရြယ္နဲ႔ မမွ်ေအာင္ ခံစားရတဲ့ ေလာကဓံ အနိမ့္အျမင့္၊ မေအာင္ျမင္တဲ့ ကိုယ္ပုိင္ မိသားစုဘ၀။ အဲဒီလို စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ အခက္အခဲေတြက ကၽြန္ေတာ့္ကုိ ကဗ်ာဆရာဘ၀ဆီ ဦးတည္ေစခဲ့တာပါ။

ကဗ်ာဆရာ အျဖစ္ဟာ ကၽြန္ေတာ့္ကုိ ကၽြန္ေတာ္ ရွာေဖြေတြ႔ရွိတဲ့ ဘစဟန္ပန္တစ္မ်ဳိးပါ။ တကယ္ေတာ့ အႏုပညာ ဖန္တီးတယ္ဆုိတဲ့ အျပဴအမူဟာ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ့ တစ္စစီ ျပိဳကြဲေနတဲ့ အတၱစိတ္ကုိ ျပန္လည္စုစည္း တည္ေဆာက္ျခင္းပါပဲ။
ကဗ်ာဟာ ကၽြန္ေတာ့္ မသိစိတ္ရဲ့ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္မႈပါပဲ။

ရဲေက်ာ္ျမင့္=     ေခတ္ေပၚကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကုိယ္ကလည္း လူငယ္တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ဘယ္လို ျမင္လဲေပါ့။

သုေတသီေတြက ေခတ္ေပၚကဗ်ာရဲ့ လကၡဏာေတြကုိ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ တင္ျပလိုက္၊ ေခတ္ေပၚကဗ်ာရဲ့ အတြင္းသား ေျပာင္းလဲမႈက ေနရာေရြ႕လ်ားသြားလိုက္နဲ႔ ေခတ္ေပၚကဗ်ာအေၾကာင္း ေျပာရတာ ဖမ္းဆုပ္မရႏုိင္ေအာင္ က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။ သူနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အယူအဆေတြကလည္း တစ္ေယာက္တစ္မ်ဳိး ၀ိ၀ါဒ ကြဲျပားေနၾကတာ။ ေခတ္ေပၚအာရုံခံစားပုံ၊ ခ်ဥ္းကပ္တင္ျပပုံေတြကလည္း တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ မတူၾကဘူးေလ။ အဲဒီလုိ အေျခအေနမွာ ကဗ်ာဆရာ အတုေတြကလည္း ေခတ္ရဲ့ အမႈိက္၊ ေခတ္ေပၚကဗ်ာရဲ့ အမႈိက္ေတြဗ်။

ေလာေလာဆယ္ ကၽြန္ေတာ့္ အျမင္က ေခတ္ေပၚကဗ်ာကုိ အေၾကာင္းအရာ အသြယ္သြယ္၊ ပုံသ႑ာန္ အျပားျပားနဲ႔ ေရးဖြဲ႔ေနၾကတယ္။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာ ေျမာက္တာေရာ၊ မေျမာက္တာေရာ၊ အတုေတြေရာ အစစ္ေတြေရာ၊ ေခတ္ေပၚအာရုံခံစားမႈ ပါတာေရာ မပါတာေရာ၊ ေခတ္ရဲ့ အရိပ္အေရာင္ ထင္ဟပ္တာေရာ မထင္ဟပ္တာေရာ၊ အႏုပညာတန္ဖုိး နိမ့္တာေရာ ျမင့္တာေရာ၊ ေခတ္ေပၚကဗ်ာဟာ ျမန္မာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ့ ရႈပ္ေထြးေပြလီတဲ့ ဘာသာစကား၊ ယဥ္ေက်းမႈ အမႈိက္ပုံ၊ ေသာင္းေျပာင္းေထြလာ ရယ္စရာ၊ ျပီးေတာ့ စစ္မွန္တဲ့ အႏုပညာသမား နည္းနည္းနဲ႔ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားလိုသူေတြ ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ ျဖစ္ေနတဲ့ ကြင္းျပင္။

ရဲေက်ာ္ျမင့္=     ကုိယ္ေရးတဲ့ ကဗ်ာေတြက ဘယ္လိုပုံစံေတြကုိ အေျခခံေရးဖြဲ႔သလဲ။ တခ်ဳိ႔ဆုိ ကဗ်ာအေၾကာင္းအရာထက္ ပုံသ႑ာန္ကုိ အဓိကထားျပီး ေရးေနၾကတာေတြ ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒါကေရာ.......။

ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ပုဂၢလိကေ၀ဒနာ၊ ေလာကအျမင္၊ ေခတ္ျပဳိင္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအေပၚ ရႈျမင္တုံ႔ျပန္ခ်က္၊ ဘ၀ျဖတ္သန္းမႈကုိ ဆန္းစစ္ဆင္ျခင္ျခင္း အဲဒီလို အရာေတြကုိ ပစ္မွတ္ထား ေရးဖြဲ႔ေလ့ ရွိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ပုဂၢလိကအျမင္နဲ႔ အာရုံခံစားမႈေတြက လြဲျပီး တျခား ဘာကုိမွ ယုံၾကည္မႈ မရွိဘူး။ အဲဒီ ပုဂၢလိကသေဘာေတြကသာ အမွန္တရားဆီ တုိက္ရုိက္ခ်ဥ္းကပ္ႏုိင္တယ္လို႔ ခံယူထားတယ္။

ကၽြန္ေတာ္က ကဗ်ာမွာ အေၾကာင္းအရာကုိေတာ့ အေလးထားေလ့ ရွိတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ အာရုံခံစားမႈကုိ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ လာထိခတ္ႏုိင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာ၊ အထူအပါး အေလးအေပါ့ေတာ့ ရွိမယ္။ သူနဲ႔ လုိက္ဖက္ညီမယ့္ ပုံသ႑ာန္၊ ဟန္ပန္ကုိ မသိစိတ္နဲ႔ အလိုအေလ်ာက္ ဖန္တီးတယ္။ ဒီေနရာမွာ အသက္မရွိတဲ့ ပုံသ႑ာန္ အေသမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ အျမဲ ရွင္သန္လႈပ္ရွားေနတဲ့ ပုံသ႑ာန္မ်ဴိးေပါ့။ စကားလုံး၊ နိမိတ္ပုံ သေကၤတ အေျပာင္းအလဲ၊ ခ်ဥ္းကပ္တင္ျပပုံ ေနာက္တစ္နည္း အာရုံခံစားပုံ အသစ္ျဖစ္ဖုိ႔ ၾကဳိးစားပါတယ္။ ေျပာတဲ့အတုိင္း မျဖစ္ရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ ညံ့ဖ်င္းတာပဲလို႔ မွတ္ယူႏုိင္ပါတယ္။

တခ်ဳိ႕ ကဗ်ာဆရာေတြ ပုံသ႑ာန္ အဓိကထားျပီး ေရးဖြဲ႔ေနၾကတယ္ဆုိတာလည္း သူတုိ႔ရဲ့ လြတ္လပ္ခြင့္ပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ Form နဲ႔ Design မတူဘူးဆုိတာေတာ့ နားလည္ထားၾကဖုိ႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ Design က အေပၚယံ အျမ္အာရုံသက္သက္ပဲ။ အမွန္က စစ္မွန္ေလးနက္တဲ့ ပုံသ႑ာန္ဟာ အေၾကာင္းအရာထက္ေတာင္ ေလးနက္မႈ ရွိပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာက ေျပာျပစရာ တစ္မ်ဳိးတည္း။ ပုံသ႑ာန္ထဲမွာက ဟန္ပန္၊ ဖြဲ႔စည္းတင္ျပပုံ၊ နိမိတ္ပုံ သေကၤတ၊ ရစ္သမ္ စသျဖင့္ အပုိင္းအစေတြ အမ်ားၾကီးပဲ။ ကၽြန္ေတာ္ စစ္မွန္ပီျပင္ျပီး အႏုပညာေျမာက္တဲ့ ေခတ္ေပၚကဗ်ာ ပုံသ႑ာန္ေတြကုိ အေလးထားပါတယ္။ Visual/ Design အဆင့္မွာပဲ ရပ္ေနတဲ့ ကဗ်ာေတြကုိေတာ့ တစ္ခါသုံး ကြန္ဒုံးတစ္ခုလို႔ပဲ ျမင္တယ္။

ရဲေက်ာ္ျမင့္=     ဒီေန႔ေခတ္ လူငယ္ကဗ်ာဆရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ပုံစံတူကဗ်ာေတြခ်ည္း ျဖစ္ေနတာကေရာ ဘာေၾကာင့္လဲ။

အစ္ကုိေျပာတာ နာမည္ၾကီး ကဗ်ာဆရာေတြရဲ့ ႏုိ႔သက္ခံစုိ႕ ၾသဇာခံျပီး သူတို႔ေရးတဲ့အတုိင္း ဆင္တူယုိးမွား လုိက္ေရးေနၾကတဲ့ ကဗ်ာေတြကုိ ဆုိလိုတာ ျဖစ္မယ္ ထင္တယ္။ အႏုပညာဆုိတာကုိ စက္ရုံထုတ္ကုန္ပစၥည္းတစ္မ်ိဳးလို႔ နားလည္လက္ခံထားၾကတဲ့ အမည္ခံကဗ်ာဆရာေတြရဲ့ လက္ရာေတြေလ။ ေတာ္ေတာ္နဲ႔ ေဆြးျမည့္သြားမွာ မဟုတ္တဲ့ ပလတ္စတစ္ အမႈိက္ေတြေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီ ငနဲ႔ေတြမွာ အႏုပညာဆုိတာ မရွိဘူး။ ကုိယ္ပုိင္ဟန္ မရွိဘူး။ ကဗ်ာဆရာလို႕႔ အေခၚခံခ်င္ျပီး စကားလုံး အတြဲအစပ္နဲ႔ Language Pattren ေတြကုိ ကုိယ္ပုိင္ ဆန္းသစ္တီထြင္ႏုိင္မႈ မရွိဘူး။ အဲဒီေတာ့ တျခားသူ ေလသံကုိ အမိအရလိုက္ဖမ္း၊ တျခားသူ ဟန္ပန္ကုိ အတုခုိး။ အဲဒါမွ သူတုိ႔က ေခတ္ထဲမွာ အုတ္ေရာေရာ ေက်ာက္ေရာေရာ ရွင္သန္ႏုိင္မွာကုိး။ စိတ္ပ်က္စရာ အျမင္ကတ္စရာ ေကာင္းသလို သနားစရာလည္း ေကာင္းပါတယ္ဗ်ာ။

စစ္မွန္တဲ့ Artist ဆုိတာ ဘယ္သူနဲ႔မွ မတူတဲ့ အရာကုိ ( ဆင္တူယုိးမွား အတုအပ မဟုတ္၊ အစစ္အမွန္ျဖစ္ေအာင္ ) ဖန္တီးရတာ။ ကဗ်ာဆရာေတြထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ယုံၾကည္ေလးစားေလာက္တဲ့ အစစ္အမွန္ေတြ ရွိပါတယ္။ အေရအတြက္ကေတာ့ လက္ခ်ဳိးေရလို႔ ရရုံေပါ့ဗ်ာ။

ရဲေက်ာ္ျမင့္=     အခု ဒီက မဂဇင္းတခ်ဳိ႕ မွာ Language Poetry တခ်ဳိ႔ ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒါ ကုိယ္ကလည္း ကဗ်ာဆရာျဖစ္ေတာ့ ဘယ္လို သုံးသပ္မိလဲ။

Language Poetry ဆုိတာ ကုိေဇယ်ာလင္း အေမရိကန္က တင္သြင္းလာတဲ့ သြင္းကုန္ကဗ်ာ အမ်ဳိးအစားကုိ ေျပာတာလား။ သူ႔ ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါးေတြ ဖတ္ျပီး ေလသံဖမ္းတရားနာ လိုက္ေရးေနၾကတဲ့ ျမန္မာကဗ်ာဆရာေတြရဲ့ ျပည္တြင္းျဖစ္ စာသားအစုအေ၀းေတြကုိ ေျပာတာလား။ ကၽြန္ေတာ့္ အျမင္မွာ အဲဒီႏ်စ္ခုက အႏွစ္သာရခ်င္း မတူဘူးဗ်။ ဟုိက Language Poetics က ေလးနက္က်ယ္ျပန္႔ခုိင္လုံမႈ ရွိပါတယ္။ တခ်ဳိ႔အယူအဆေတြဆုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ့ တန္ဖုိး၊ စံႏႈန္း၊ အစြဲအလမ္းေတြကုိ ယုိင္နဲ႔ျပဳိလဲသြားေစတဲ့အထိ အားေကာင္းတယ္။ L.P မွာ သေဘာတူလက္ခံစရာ လကၡဏာေတြ ရွိသလို ဆန္႔က်င္ျငင္းဆန္စရာေတြလည္း ရွိတာေပါ့။

ေယဘုယ် ေျပာရရင္ ဘာသာစကား စကားလုံးေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ ကဗ်ာမွန္သမွ် L.P စာရင္းထဲ ထည့္လို႔ ရနုိင္တာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ L.P နဲ႔ M.P က သီအုိရီ၊ အေတြးအေခၚ၊ ေနာက္ခံအယူအဆ အခင္းအက်င္းခ်င္း ကြာတယ္။ ဘာသာစကားအေပၚ ရႈျမင္မွတ္ယူပုံမွာ L.P က ရုပ္ၾကမ္း ဆန္တယ္။ Modern Poetry က နာမ္၀ါဒဆန္တယ္။ L.P က ဘာသာစကား တြဲစပ္ေဆာ့ကစားပုံကုိ အေလးေပးျပီး အဓိပၸာယ္ ဆက္စပ္မႈေတြကုိ ဥေပကၡာျပဳလိုက္တယ္။ L.P နဲ႔ M.P ရဲ့ အဓိကျခားနားခ်က္က အနက္ဖြင့္ဆုိမႈ ၊ ေကာက္ယူမႈေတြမွာ ဥေပကၡာျပဳတာနဲ႔ တန္ဖုိးထားတာပါ။ L.P ရဲ့ အားနည္းခ်က္ကေတာ့ သီ၀ရီနဲ႔ အတတ္ပညာ အေလးကဲျပီး ေခတ္ျပဳိင္လူမႈ အျခင္းအရာ၊ ေ၀ဒနာေတြကုိ မ်က္ႏွာလႊဲထားတာပါပဲ။

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီက L.P အမ်ားစုကေတာ့ မိန္းမလ်ာေတြကုိ ၾကည့္ရသလို ရယ္စရာ အေတာ္ေကာင္းတယ္ဗ်။

ကၽြန္ေတာ့္ သူငယ္ခ်င္း တုိးေႏွာင္မုိး၊ ၀ုိင္ခ်ဳိတုိ႔ မူးလာျပီဆုိရင္  ထထ ရြတ္တတ္တဲ့ လက္တန္းကဗ်ာေလး တစ္ပုဒ္ ရွိတယ္။

" တမာစိန္ပန္း၊ ေရာယွက္သန္းရ်္၊ စိန္ပန္းတမာ ၊ ယွက္ေရာျဖာသည္၊ ေၾသာ္... တမာစိန္ပန္းပါတကား " တဲ့။

ကဗ်ာနာမည္က တမာနဲ႔ စိန္ပန္းတဲ့။ ကေလာင္နာမည္က ေမာင္စိန္ပန္း( တမာေျမ) တဲ့။

အဲဒီလို စကားလုံး ဂိမ္းေဆာ့တဲ့ အေရးအသားမ်ဳိးကုိ L.P လို႔ အထင္မွားေနၾကတာကေတာ့ ရယ္စရာ မဟုတ္ေပဘူးလားဗ်ာ။

ရဲေက်ာ္ျမင့္=     ကဗ်ာဆုိတာ ခံစားခ်က္ မပါဘဲ ဘာသာစကားကုိ ဆက္စပ္တည္ေဆာက္တဲ့ နည္းနဲ႔ ဖန္တီးယူလို႔ ရတယ္လို႔ တခ်ဳိ႔က ေျပာၾကတယ္။ ညီေလးရဲ့ သေဘာထားကေရာ...။

Structuralist ေတြရဲ့ အဲဒီ အျမင္က ရုပ္ၾကမ္းဆန္လြန္းအား ၾကီးပါတယ္။

ကဗ်ာ၊ အႏုပညာရဲ့ အတြင္းသား၊ အႏွစ္သာရ၊ ပရမတၳ အလွသေဘာကုိ ဆန္႔က်င္ဖီဆန္ရာက်တယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ အာရုံခံစားမႈ၊ ေလာကအျမင္ ဒါမွမဟုတ္ ထူးျခားတဲ့ Idea & Concept တစ္ခုခု မပါဘဲ ဘာသာစကားမီဒီယမ္သက္သက္ တည္ေဆာက္ျပမယ္ဆုိရင္ စာသား အစုအေ၀းၾကီးပဲ ျဖစ္ေနလိမ့္မယ္။

အရုိးျပဳိင္းျပဳိင္း အေဆာက္အအုံ၊ လူမေနတဲ့ အိပ္ခန္း၊ ပ်က္ေနတဲ့ တီဗီတစ္လုံးလိုေပါ့။

အဲဒီလို ကဗ်ာမ်ဳိးေတြဟာ သမုိင္းေခတ္နဲ႔ ေခတ္ျပဳိင္ လူ႔ အဖြဲ႔အစည္းရဲ့ ေ၀ဒနာေတြကုိ မ်က္ႏွာလႊဲထားၾကတာ မ်ားတယ္။

သူတုိ႔က မ်က္ႏွာလႊဲသလို ေခတ္ထဲမွာ ရွင္သန္ေနတဲ့ ပရိသတ္ကလည္း သူတုိ႔ကုိ မ်က္ႏွာလႊဲထားၾကတယ္ဆုိတာ သိေစခ်င္ပါတယ္။

အာရုံခံစားမႈ၊ ဘ၀အျမင္ အဲဒါေတြက ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကုိ အသက္၀င္ေအာင္ လႈပ္ရွားရုန္းၾကြေစတဲ့ ရုပ္လြန္သေဘာေတြပါ။ အဲဒါေတြ မပါဘဲ သီ၀ရီ နည္းပညာသက္သက္ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ကဗ်ာေတြ ဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္ အေပၚယံၾကည့္ျပီး လွန္ပစ္လိုက္တယ္။ စိတ္ခံစားမႈ ၾကြပ္ဆတ္ျပီး စိတ္ရူးေပါက္ေနတဲ့ အခ်ိန္ေတြဆုိ ဆြဲျဖဲပစ္လိုက္တယ္။

Sons of Bitch !

အဲဒီလို ကဗ်ာေတြ ဖတ္မယ့္ ေရးမယ့္အစား မိန္းမတစ္ေယာက္နဲ႔ ႏွစ္ပါးသြားေနရတာ၊ Masturbate လုပ္ေနရတာက ပုိမုိက္မယ္။ ပုိ အရသာ ရွိမယ္။

ရဲေက်ာ္ျမင့္=     အခု ျမန္မာကဗ်ာ နယ္ပယ္မွာ Post Modern ကဗ်ာေတြေရာ ေတြ႔ရျပီလား။  နည္းနည္း ရွင္းျပပါဦး။

ျမန္မာကဗ်ာေလာကမွာ P.M ကဗ်ာေတြ ရွိေနပါျပီ။ ဒါေပမဲ့ Pomo ရဲ့ ေလာကအျမင္နဲ႔ Postmodern Sensibility ေတြကို အစစ္အမွန္ မေဖာ္ျပႏုိင္ေသးဘဲ သီ၀ရီဖရိန္ထဲ အတင္းရုိက္သြင္းထားတဲ့ အဆင့္မွာပဲ ရွိေနေသးတယ္။ စကားလုံးေတြ၊ ပါဒေတြ၊ ၀ါက်ေတြကုိ ပုိင္းစစိတ္ျမႊာပစ္လိုက္ရုံ၊ အဓိပၸာယ္ အဆက္အစပ္ေတြ ျဖတ္ေတာက္ထားလိုက္ရုံ၊ အေပၚယံ ျမင္ရတဲ့ ဒီဇုိင္းေတြကုိ အခ်ဳိးဖ်က္ပစ္လိုက္ရုံဆုိရင္ေတာ့ P.M အေယာင္ေဆာင္ ကဗ်ာေတြပဲ ျဖစ္ေနဦးမွာပဲ။

P.M ဆုိတာ ဒီေန႔ေခတ္ကာလၾကီးရဲ့ အင္မတန္ ရႈပ္ေထြး နက္နဲ က်ယ္ျပန္႔ေထြျပားတဲ့ လူမႈေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ ၊ အေတြးအေခၚေတြ စုေပါင္းဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ အေၾကာင္းျခင္းရာ ၀ကၤပါၾကီးတစ္ခုပါ။ P.M ကာလၾကီးထဲမွာ Postmodern Sensibility ကုိ ေဖာ္က်ဴးျပႏုိင္မွ P.M ကဗ်ာအစစ္ ျဖစ္မယ္။ ဒီေနရာမွာ Sensibility ဆုိရာမွာ အာရုံခံစားမႈနဲ႔ အာရုံခံစားပုံဆုိျပီး အဓိပၸာယ္ ႏွစ္မ်ဳိး ရည္ညႊန္းသက္ေရာက္ေနပါတယ္။ Postmodernity ျဖစ္တဲ့ ဘာ အာရုံခံစားမႈ ( Whats/ Facts) ေတြကုိ ဘယ္လို အာရုံခံစားပုံ ( How/ Way of Perception ) ေတြနဲ႔ ေရးဖြဲ႔ဖန္တီးမွာလဲ။ ဒီ လကၡဏာႏွစ္မ်ဳိးလုံး သက္၀င္ေနမွ P.M ကဗ်ာအစစ္ ျဖစ္လာမယ္။ တစ္ခုခု ခၽြတ္ယြင္းေနရင္ေတာ့ ဆင္တူယုိးမွား အတုေတြပဲ ျဖစ္ေနလိမ့္မယ္။

အဲ.... ဟုိလူေတြ ေျပာေျပာေနတဲ့ ဒီေန႔ ပုိ႕စ္ေမာ္ဒန္ကာလတရားၾကီးထဲမွာ ခက္ေနတာက အဲဒါပဲဗ်။ အစစ္နဲ႔အတုက ခြဲျခားဖုိ႔မလြယ္ေအာင္ ေရာေထြးေနတယ္။ လူေတြက အစစ္ကုိ သံသယရွိျပီး အတုကုိ အစစ္လို႔ ထင္ေနၾကတယ္။ သမုိင္းအဆက္ဆက္ ရွိခဲ့ဖူးတဲ့ ႏႈန္းစံ၊ တန္ဖုိး ၊ ေပတံေတြကလည္း က်ဳိးပဲ့ကုန္ျပီဆုိေတာ့ ပုိဆုိးတာေပါ့ဗ်ာ။ အႏုပညာဆုိတဲ့ ငနဲကလည္း သူ႔ကုိ အဲဒါေတြနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္တုိင္းထြာရင္ သိပ္မၾကဳိက္ခ်င္ဘူးဗ်။ Postmodernist လို႔ သူတုိ႔ကုိယ္ သူတုိ႔ ထင္ေနၾကတဲ့ သူေတြဆီမွာ သူတုိ႔ကုိ ျငင္းဆန္သူေတြကုိ တံဆိပ္ကပ္ဖုိ႔ Conservative ဆုိတဲ့ စကားလုံးကလည္း အဆင္သင့္ ရွိေနတယ္။ အဲဒီအတြက္ သူတုိ႔ကုိ ေ၀ဖန္တုိက္ခုိက္ဖုိ႔ ကိုယ့္ဆီမွာ Anti-Posrmodern နဲ႔ Pseudo- Artist ဆုိတဲ့ စကားလုံးေတြ ကုိင္ထားမွ ျဖစ္မယ္။


ရဲေက်ာ္ျမင့္=     လူငယ္ကဗ်ာဆရာေတြရဲ့ ကဗ်ာေတြဟာ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ဆုိ တစ္ပုဒ္ ဆုိသေလာက္ ျဖစ္လာတာ နည္းေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒါကေရာ....။

အဲဒါကေတာ့ အမွန္အတုိင္း ၀န္ခံရရင္ လူငယ္ေတြ အႏုပညာ ကုိယ္ခံအား က်ဆင္းေရာဂါ ျဖစ္ေနၾကလို႔ေပ့ါ အစ္ကုိရာ။ လူငယ္ ကဗ်ာဆရာမွ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီ အႏုပညာ HIV က ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ မ်ဳိးဆက္တစ္ခုလုံးကုိ ကူးစက္ေနျပီဗ်။ ဟုိလူ႔ ၾကည့္လိုက္ရင္ ပိန္လွီ မြဲေျခာက္လို႔၊ ဒီလူ႕ ၾကည့္လိုက္ရင္ အရုိးေပၚ အေရတင္လို႔။ ဒါ ဒီေန႔ ေခတ္ေပၚကဗ်ာကုိ အဆိုးျမင္မ်က္မွန္ တပ္ၾကည့္လိုက္တာပါ။

တျခားဘက္က လွည့္ေတြးရင္ေတာ့ ေခတ္ေပၚကဗ်ာရဲ့ သက္တမ္း ရွည္ၾကာျပီး ယဥ္ေက်းမႈ ေလျဖတ္ေနတဲ့ လကၡဏာေပါ့။ ၁၉၇၀ ေမာင္ေလးေအာင္၊ ေဖာ္ေ၀းကေန ဒီေန႔ ေနမ်ဳိး၊ မုိဃ္းေဇာ္အထိ ေခတ္ေပၚကဗ်ာကုိ လတ္ဆတ္တဲ့ ေသြးသားနဲ႔ ေရးႏုိင္တယ္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ ကဗ်ာေကာင္းေတြကုိ ဖတ္ရႈခံစားခဲ့ရတဲ့ ပရိသတ္ရဲ့ ရင္ထဲကုိ ေတာ္ရုံတန္ရုံ ေခတ္ေပၚကဗ်ာက ၀င္မတုိးႏုိင္ေတာ့ဘူး။

ေနာက္တစ္ခ်က္က လူငယ္ေတြရဲ့ ကဗ်ာေတြမွာ အာရုံခံစားပုံနဲ႔ ေခတ္အေပၚ Perception ေတြ ေျပာင္းလဲေနတယ္ဆုိတာကုိ စဥ္းစားၾကည့္ေပးဖုိ႔ပါ။ လူငယ္ေတြ အေနနဲ႔လည္း ေခတ္ေပၚကဗ်ာမွာတင္ ရပ္တန္႔မေနဘဲ ေခတ္ေပၚကဗ်ာသစ္ဆီ ေရြ႕လ်ားဖုိ႔ အခ်ိန္တန္ေနျပီ ထင္တယ္။

ကၽြန္ေတာ္ ဆုိလိုတာ Postmodern မဟုတ္ဘူးေနာ္။ Neomodern ကို ေျပာခ်င္တာ။

P.M အေတြးအေခၚ၊ နည္းပညာ၊ လကၡဏာေတြကို အလ်ဥ္းသင့္သလို ယူငင္သုံးစြဲမယ္။ အဲဒါနဲ႔ အျပဳိင္ ေခတ္ျပဳိင္အေၾကာင္းအရာ၊ ခံစားမႈ၊ အရိပ္အေရာင္ေတြကုိ ထင္ဟပ္ဖုိ႔ အားထုတ္ရမယ္။ အာရုံခံစားမႈေရာ အတတ္ပညာပါ ျပဳိင္တူအားထုတ္ရင္ လူငယ္ေတြ ဒီေန႔ အႏုပညာ အေမွာင္ေခတ္ထဲကေန ျပန္ထြက္လာႏုိင္မယ္ ထင္ပါတယ္။

ရဲေက်ာ္ျမင့္=     တခ်ဳိ႕ဆုိ ကဗ်ာဖန္တီးမႈက အရမ္းေကာင္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကုိယ့္ကဗ်ာ ပါေရးအတြက္ အယ္ဒီတာအၾကဳိက္မ်ဳိး လုိက္ေရးတဲ့အခါ အဲဒီ ကဗ်ာဆရာရဲ့ ဖန္တီးမႈအား ေလ်ာ့သြားတာ ေတြ႔ရတယ္။ ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးအတြက္ သူ႔ရဲ့ အနာဂတ္က ဘယ္လို ရွိမလဲ။

အယ္ဒီတာအၾကဳိက္ကုိ သုေတသနျပဳျပီး မဂဇင္းမွာ ပါဖုိ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ကဗ်ာကုိ ထုတ္ကုန္ပစၥည္းဆန္ဆန္ ေရးတာမ်ဳိးဆုိရင္ မေကာင္းပါဘူးဗ်ာ။ အဲဒီလို ကဗ်ာဆရာမ်ဳိးေတြအတြက္ေတာ့ သမုိင္းရဲ့ အဆုံးအျဖတ္ကုိ ခံယူရမယ့္ အနာဂတ္အထိေတာင္ ေတြးၾကည့္ေနစရာ မလိုပါဘူး။ ေလာေလာဆယ္ အေျခအေနကုိပဲ ၾကည့္။ အဲဒီကဗ်ာမ်ဴိးေတြ မဂဇင္းမွာ ပါတယ္ဆုိရုံ ပါကာမတၱပဲ ရွိတယ္။ ကဗ်ာဖတ္သူေတြက အေလးအနက္ မထားၾကဘူး။ ဖတ္ျပီးတာနဲ႔ ႏွာေခါင္းရႈံ႕ၾကတယ္။ ကဗ်ာဆရာေတြဆုိရင္ အဲဒီ ကဗ်ာေတြအေၾကာင္း ရယ္ရႊန္းပတ္ရႊန္း ေျပာျပီး ဟာသလုပ္ပစ္လိုက္ၾကတယ္။

ရဲေက်ာ္ျမင့္=     ကဗ်ာစာအုပ္ ဘယ္ႏွအုပ္ေလာက္ ထြက္ျပီးျပီလဲ။ ေနာက္ထပ္ ဘာေတြ ထြက္ဦးမလဲ။

၂၀၀၃ တုန္းက တုိးေႏွာင္မုိး၊ လူေဇာ္သစ္၊ တီက်ဴးတုိ႔နဲ႔ ၄ ေယာက္တဲြတစ္အုပ္ ထြက္ခဲ့တယ္။ ျပီးေတာ့ ၂၀၀၄ မွာ ေဖေဖာ္၀ါရီ တိမ္မွ်င္မ်ား၊ တျခားသူေတြ စီစဥ္တဲ့ စာအုပ္မွာ ၀င္ေရးေပးတာပါ။ ၂၀၀၄ မွာပဲ လႈိင္ဘြား၊ ဥတၱရာေအာင္တုိ႔နဲ႔ တြဲျပီး စိတ္ကစားျခင္း ဆုိတဲ့ အခ်စ္ကဗ်ာ စာအုပ္တစ္အုပ္။ ၂၀၀၆ အတြက္ေတာ့ မဂဇင္းစာမ်က္ႏွာေပၚ တက္မလာေသးတဲ့ လူငယ္တစ္စု( ရိန္မ်ဳိးယံ၀ုိင္၊ အဇၥ်တၱ၊ သူ႔လူ) ရဲ့ စာအုပ္မွာ ၀င္ေရးေပးထားတာ ႏွစ္ကုန္ေလာက္ ထြက္မယ္ ထင္တယ္။ တစ္ကုိယ္ေတာ္ စာအုပ္အတြက္က အဆင္သင့္ ရွိေပမဲ့ အစီအစဥ္ မေသခ်ာေသးဘူး။ ကၽြန္ေတာ့္ ကဗ်ာေတြက လူၾကဳိက္နည္းတဲ့ ကဗ်ာေတြဗ်။ ကၽြန္ေတာ္ မေသခင္ေတာ့ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္ ထြက္ျဖစ္လိမ့္မယ္ ထင္ပါတယ္။

ေ အ ာ င္ ရ င္ ျငိ မ္ း